Recykling paneli fotowoltaicznych

Co zrobić z panelami fotowoltaicznymi po okresie użytkowania?

Wszyscy wiemy jak wiele korzyści ekologicznych, jak i ekonomicznych może przynieść dobrze zaprojektowana instalacja fotowoltaiczna. Bardzo trudno natomiast jest wyróżnić jej ograniczenia. Trudna do określenia jest kwestia recyklingu paneli fotowoltaicznych. Wielu inwestorów nie zostawia tego tematu na koniec działań i szuka rozwiązań już na początku inwestycji. 

Recykling paneli

Panele i cały osprzęt związany z ich funkcjonowaniem podlegają zapisom Ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (ZSEE, z dnia 11. września 2015 r.). W Polsce już funkcjonują zakłady przyjmujące zużyte panele fotowoltaiczne. Ponieważ rynek ten jest dosyć młody ich liczba jest niewielka. W ubiegłym roku do recyclingu trafiło ponad 100 tys. ton paneli (średnia waga panelu to ok. 19 kg).

Pierwszy zakład zajmujący się tylko i wyłącznie recyklingiem paneli fotowoltaicznych powstał cztery lata temu we Francji, w miejscowości Rousset. Należy do koncernu Veolia. Zużyte panele są demontowane na: szkło, silikon, tworzywa sztuczne i miedź. W 2018 roku zakład zaczynał od recyklingu ok. 1,4 tys. ton odpadów, rok później było ich ponad 5 tys. ton. Veolia podpisała wówczas kontrakt z organizacją PV Cycle, która w Europie zajmuje się zbiórką zużytych i zniszczonych paneli i zapewnia ich późniejszy recykling.

W Polsce recykling paneli przeprowadza toruńska firma Thornmann Recycling.

Jakie surowce odzyskujemy z modułów fotowoltaicznych?

W procesie recyklingu, po usunięciu ramy, kabli i skrzynki przyłączowej, panele fotowoltaiczne, wykonane z aluminium, szkła, plastiku, miedzi, srebra i krzemu, są cięte i zgniatane. Szkło to produkt, który nawet w 90% może zostać przetopiony, a następnie użyty ponownie. Podobnie ma się sytuacja z częściami metalowymi. Natomiast pozostałe elementy poddaje się obróbce cieplnej w temperaturze 500°C. Przy okazji warto podkreślić, że aż 80% ogniw krzemowych może zostać wykorzystanych ponownie. Ogniwa w najlepszym stanie technicznym mogą być trawione przy użyciu kwasu, a następnie wzbogacane tak, że przywrócone zostają ich właściwości. Pozostałe ogniwa krzemowe są przetapiane do formy tzw. wafli, a z tych wytwarzane są nowe moduły fotowoltaiczne.

Ile kosztuje recykling modułów PV?

Koszt oddania modułów do recyklingu wynosi ok 1,5 PLN netto/kg. Możliwa jest również  usługa z transportem – koszt transportu to 2,50 PLN/km.

Utylizacja modułów z instalacji o mocy 10 kW, na którą składa się 29 modułów o mocy 340 Wp, a każdy z nich waży 18,5 kg kosztuje ok. 805 PLN netto. Biorąc pod uwagę aktualne ceny rynkowe takiej instalacji, koszt recyklingu modułów to niecałe 2% wartości całej instalacji.

Recykling a kwestie prawne

Recykling paneli fotowoltaicznych w wielu krajach nie został jeszcze odpowiednio uregulowany. Często odpady fotowoltaiczne są traktowane jako zwykłe odpady ogólne lub przemysłowe. W Polsce są traktowane na równi ze zużytym dużym sprzętem AGD jak pralki, zmywarki.

Unia Europejska opracowała i wdrożyła dyrektywę WEEE (Waste Electrical and Electronic Equipment Directive). Definiuje ona panele fotowoltaiczne jako urządzenia elektroniczne i wymaga dla nich 85% skuteczności w odzyskiwaniu surowców wtórnych. Z tego przynajmniej 80% musi zostać wykorzystane w recyklingu lub dalszej produkcji. Ponadto producenci paneli fotowoltaicznych zobowiązani są do organizowania i finansowania zbiórek i recyklingu zużytych modułów fotowoltaicznych.

Polska, jako jedyna w Europie, wprowadziła drastyczne kary dla przedsiębiorców za nieosiągnięcie poziomów zbierania. A unijna dyrektywa nie nakłada obowiązku na przedsiębiorców tylko na państwa. Polska jako jedyna wprowadziła opłaty produktowe, które są nieproporcjonalnie wysokie i nie przystają do realiów gospodarczych – zauważa Wojciech Konecki, prezes zarządu APPLiA Polska.

Prawdopodobnie w 2050 roku ogólnoświatowe pokłady odpadów fotowoltaicznych będą wynosiły ok. 60-78 milionów ton.  Daje to ogromny potencjał do rozwoju branży recyklingowej. Recykling paneli pozwala na korzystanie z pozytywnych wartości instalacji fotowoltaicznej ze świadomością maksymalnego ich wykorzystania.